نقش دانش بومی روستاییان در کاهش آسیب پذیری سکونتگاههای روستایی در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه مورد: بخش مرکزی شهرستان جیرفت)

thesis
abstract

چکیده رساله/پایان نامه : یکی از عوامل مهم فروپاشی سکونتگاه های روستایی در کشور به ویژه در دهه های اخیر، سوانح طبیعی چون زلزله، بروز خشکسالی ها ، سیلاب ها و... بوده و بحران های طبیعی و انسانی زیادی را به ویژه در روستاهای کشور ایجاد کرده و موجب تخلیه و امحاء روستاهای زیادی شده است. به نظر می رسد علل افزایش این بحران ها در دهه های اخیر ناشی از رویکردهای برون زا و برنامه های متمرکز بالا به پایین و عدم توجه به رویکردهای درون زا و غیرمتمرکز، محلی، مشارکتی و عدم توجه به دانش و تجربیات بومی مردمان منطقه و مشارکت آنها در پیشگیری، آمادگی و واکنش به سوانح طبیعی و مدیریت بحران ها بوده است. در این راستا روستاهای منطقه جیرفت و به ویژه بخش مرکزی شهرستان جیرفت طی دهه های اخیر اغلب با مخاطراتی همچون سیل و خشکسالی مواجه بوده و در این زمینه آسیب پذیر هستند. این مخاطرات معیشت روستاییان را مخصوصاً در ابعاد اقتصادی- اجتماعی و محیطی تحت تأثیر قرار داده است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر مخاطرات طبیعی و ارزیابی دانش بومی روستاییان جهت کنترل مخاطرات طبیعی و نیز ارزیابی میزان مشارکت مردم و مدیریت محلی (شوراها و دهیاری ها) در کنترل مخاطرات طبیعی و کاهش آسیب پذیری روستاها در بخش مرکزی شهرستان جیرفت، انجام شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن را کلیه ساکنان روستایی بخش مرکزی شهرستان جیرفت تشکیل می دهند. در این میان 12 روستا و 261 سرپرست خانوار به روش تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند و حجم نمونه به وسیله فرمول کوکران محاسبه گردید. داده های بدست آمده از طریق عملیات میدانی (پرسشنامه) به کمک روش های آماری تحت نرم افزار spss پردازش و تحلیل شد. نتایج حاکی از آن است که خطرات خشکسالی و سیل عمده ترین خطرات طبیعی در محدوده مورد مطالعه هستند و در حد بالایی سبب آسیب پذیری روستاها شده اند. میزان دانش بومی و میزان تأثیرگذاری آن در محدوده مورد مطالعه بالاتر از حد متوسط (3) ارزیابی شد. همچنین میزان دانش بومی رابطه معناداری را با سن و تحصیلات نشان داد، اما با جنسیت و نوع شغل همبستگی نداشت. میزان مشارکت ساکنان محلی و نیز مشارکت نهادهای محلی (شوراها و دهیاری ها) بالاتر از حد متوسط ارزیابی گردید. در کل می توان گفت دانش بومی و در کنار میزان مشارکت مردم و نهادهای محلی در بخش مرکزی شهرستان جیرفت قابل ملاحظه است و می تواند نقش اساسی و سازنده ای در کاهش آسیب پذیری روستاهای منطقه در برابر مخاطرات طبیعی ایفا نماید و به طور چشمگیری در بهبود اوضاع فعالیت و معیشت روستایی به ویژه در بخش کشاورزی (باغداری، زراعت، دامداری و...) و مسکن گزینی و همچنین در بعد محیطی مثمر ثمر واقع گردد.

similar resources

تحلیل فضایی سطح تاب‌آوری سکونتگاه‌های روستایی در برابر مخاطرات محیطی (مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان فاروج)

Spatial Analysis of Villagers’ Resilience Against Environmental Hazards (A Case Study of Central District of Faruj County) Statement of the problem The concept of resilience is the outcome of changes in risk managing in current decade. Today, the views and theories of disaster management and sustainable development seek to create societies resilient against natural disasters. Natural d...

full text

مطالعه تعیین تفاوت اثربخشی دو دانش بومی و نوین در کاهش آسیب پذیری جوامع روستایی در برابر بلایای طبیعی (مطالعۀ موردی: روستاهای بخش خورش رستم شهرستان خلخال)

امروزه در مدیریت سوانح طبیعی، بر رویکرد جدیدی به نام مدیریت اجتماع محور تأکید می شود که به ظرفیت ها و دانش های جوامع محلی و استفاده از تکنیک های بومی با فناوری های نوین برای کاهش آسیب پذیری از سوانح توجه دارد. ابتکارهای متنوعی در جوامع روستایی برای کاهش آسیب پذیری سوانح طبیعی وجود دارد که می توان به عنوان مکمل دانش نوین به آن توجه کرد؛ بنابراین، مقالة حاضر دانش بومی و نوین کاهش آثار سوانح طبیعی...

full text

بررسی و اولویّت بندی آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی استان خوزستان در برابر مخاطرات طبیعی

مخاطرات محیطی همواره تهدیدی برای سکونتگاه­های انسانی است. این تأثیرات در فضاهای روستایی و در مناطق مختلف کشور با توجّه به نوع مخاطرات متفاوت است. سکونتگاه­های روستایی با توجّه به خصوصیّات گوناگون نظیر موقعیّت جغرافیایی روستاها، ساختار کالبدی - فضایی، نوع مخاطره­پذیری، بیشترین بحران­ها را در زمان بروز مخاطرات تجربه خواهند نمود. شناسایی آسیب­پذیری سکونتگاه­های روستایی با در نظر گرفتن متغیّر­ها و عوامل...

full text

نقش دانش بومی روستاییان در زیست‌پذیری مناطق روستایی مورد شناسی: روستاهای دوین و توکور شهرستان شیروان

امروزه یکی از مسائلی که توجه محققان را به خود جلب کرده، بررسی نقش دانش بومی در توسعۀ درون‌زا و زیست‌پذیری نواحی روستایی است؛ زیرا دانش بومی با بهره‌گیری از بسترهای تجربی، می‌تواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات و باروری قدرت تصمیم‌گیری در روستاییان داشته باشد و در بهره‌برداری مطلوب از منابع و امکانات، مؤثر واقع شود. هدف از این پژوهش، بررسی نقش دانش و تجربیات بومی روستاییان در زیست‌پذیری مناطق روستا...

full text

تحلیل ریسک آسیب پذیری سکونتگاههای انسانی در برابر زلزله (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان لامرد)

       یکی از مراحل برنامه­ریزی فضایی، شناسایی و رتبه بندی مخاطرات طبیعی و پیامدهای آن در مناطق مختلف جغرافیایی است. ضروری است که در این زمینه با اتخاذ رویکرد توسعه پایدار مبتنی بر مدیریت ریسک، به کاهش آثار نامطلوب مخاطرات طبیعی در مناطق روستایی نیز اقدام شود. بر این مبنا در سال­های اخیر استفاده از روش های تصمیم­گیری چند شاخصه در مطالعات محیطی، گستره زیادی داشته است؛ بطوری­که در دهه­های اخیر، ک...

full text

بررسی آسیب پذیری ساختمانهای شهر در برابر مخاطرات طبیعی (زلزله)(مطالعه موردی: محله محتشم کاشان)

شناخت صحیح ابعاد و اصول مدیریت بحران ناشی از زمین‌لرزه در مناطق شهری می تواند به‌عنوان اولین گام در فرآیند مدیریت بحران و به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین دستورالعمل‌ها جهت اجرائی نمودن مدیریت بحران زمین‌لرزه محسوب می گردد. لذا در پژوهش حاضر به‌منظور برنامه‌ریزی اصولی برای کاهش آسیب‌پذیری ساختمان‌های شهری و ارائه تصویری روشن از وقوع احتمالی زلزله و عواقب، ارزیابی پهنه‌های آسیب‌پذیری شهری ضروری است. ا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023